به گزارش تحریریه، اندیشکده مصری «المرصد» در تحلیلی به تاثیر تحول در روابط روسیه-آمریکا و بر آینده همکاری مسکو و تهران پرداخته و آورده است پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ۲۰۲۴، بحث‌ها در ایران درباره تأثیر این تحول بر روابط تهران و مسکو شدت یافته است. ترامپ و پوتین به همکاری برای حل بحران‌های جهانی از جمله جنگ اوکراین اشاره کرده‌اند. در ایران، برخی معتقدند که روسیه برای بهبود روابط با آمریکا، همکاری استراتژیک خود با ایران را کاهش خواهد داد، در حالی که گروهی دیگر باور دارند مسکو روابط خود با ترامپ را در عین حفظ منافعش در ایران متعادل می‌کند.

رسانه‌های اصول‌گرا هشدار داده‌اند که نزدیکی روسیه و آمریکا می‌تواند به همکاری تهران و مسکو آسیب بزند در مقابل رسانه اصلاح طلب اعلام کرده که مسکو منافع خود را فدای ایران نخواهد کرد و نزدیکی روسیه و آمریکا می‌تواند به همکاری تهران و مسکو آسیب بزند.

با امضای توافقنامه مشارکت استراتژیک جامع بین دو کشور در ژانویه ۲۰۲۵، این سؤال مطرح است که تا چه حد نزدیکی مسکو و واشنگتن بر روابط ایران و روسیه تأثیر خواهد گذاشت.

انگیزه‌های بهبود موقت در روابط روسی –آمریکایی

پس از فروپاشی شوروی در ۱۹۹۱، روابط روسیه و آمریکا بین تنش و بهبود نوسان داشته است. در دوران ترامپ، روابط کمتر تنش‌زا بود، اما در دوره بایدن تنش‌ها به اوج خود رسید. ترامپ تمایل به بهبود روابط با روسیه، به‌ویژه برای حل بحران اوکراین، دارد. او معتقد است که ادامه جنگ اوکراین می‌تواند منجر به جنگ جهانی سوم شود. با این حال، به نظر می‌رسد پس از پایان دوره ترامپ، تنش‌ها در روابط مسکو و واشنگتن احتمالاً از سر گرفته خواهد شد.

روسیه بعید است که روابط خود با ایران را فقط به‌خاطر توافقات موقتی با آمریکا به خطر بیندازد. مسکو ممکن است سطح همکاری‌های استراتژیک خود با ایران را کاهش دهد، اما این کاهش به بحران نمی‌انجامد. دولت ترامپ همچنین به روابط با ایران نیاز دارد، زیرا قصد دارد از دیپلماسی برای مدیریت بحران هسته‌ای ایران استفاده کند. این موضوع در سفر وزیر خارجه روسیه به تهران در فوریه ۲۰۲۵ و انتقال پیام رهبران آمریکایی در خصوص مذاکرات هسته‌ای به ایران منتقل شد.

ترجیح منافع راهبردی مشترک با ایران بر بهبود موقت روابط با آمریکا

به نظر می‌رسد روسیه برای بهبود روابط با واشنگتن در دوره ترامپ، روابط خود با ایران را دچار بحران نکند، زیرا منافع استراتژیک آن با تهران عمیق‌تر از یک بهبود موقتی با آمریکا است. همچنین شواهد نشان می‌دهند که نزدیکی روسیه و آمریکا لزوماً به کاهش روابط مسکو و تهران منجر نخواهد شد.

همکاری نظامی

جنگ اوکراین اهمیت همکاری نظامی میان روسیه و ایران را افزایش داده است. ایران پهپادهای نظامی، به‌ویژه مدل "شاهد"، و موشک‌های دوربرد را به روسیه ارائه داده و همچنین به آموزش نیروهای روسی در استفاده از این سلاح‌ها پرداخته است. این سلاح‌ها تأثیر قابل توجهی در جنگ داشته‌اند و بسیاری از گزارش‌ها بر نقش مؤثر آنها در تغییرات میدان نبرد تأکید دارند.

همکاری اقتصادی

معاون نخست‌وزیر روسیه، اعلام کرد که حجم تجارت بین دو کشور در ۹ ماه اول سال گذشته ۱۴.۷٪ افزایش یافته و به ۳.۳ میلیارد دلار رسیده است. چند هفته پس از این اظهارات، دو کشور توافقنامه همکاری استراتژیک جامعی را برای حداقل ۲۰ سال امضا کردند.

این افزایش تجارت به دلیل تحریم‌های خارجی و نیاز به حمایت از همکاری اقتصادی میان دو کشور، به‌ویژه با توجه به نزدیکی جغرافیایی آنها، است. علاوه بر این، ایران و روسیه در پروژه‌هایی مانند "کریدور شمال-جنوب" و عضویت در سازمان‌هایی چون "بریکس" همکاری می‌کنند.

همکاری مشترک روسیه و ایران در مناطق مختلف جهان

همکاری ایران و روسیه تنها به حوزه‌های اقتصادی و نظامی محدود نمی‌شود، بلکه به مناطق گسترده‌ای مانند قفقاز، خاورمیانه و آسیای مرکزی نیز گسترش دارد. در این مناطق، دو کشور منافع سیاسی، امنیتی، نظامی و اقتصادی مشترکی دارند که باعث تقویت همکاری‌ها، مشاوره‌های مشترک، و تبادل اطلاعات امنیتی می‌شود.

این همکاری‌ها به تقویت منافع ملی و جلوگیری از اختلافات در این مناطق کمک کرده و ضرورت حفظ روابط نزدیک بین دو کشور را نشان می‌دهد.

بر این اساس، به‌نظر می‌رسد شتاب روابط روسیه و ایران به طور کلی ادامه داشته باشد اما ممکن است برخی از جنبه‌های همکاری‌های دو کشور در دوره آینده، اندکی تحت تأثیر قرار گیرد. همچنین انتظار می‌رود موضوع دستیابی به توافق هسته‌ای میان ایران و غرب (عمدتاً ایالات متحده) در این زمینه کلیدی باشد، زیرا دستیابی به توافق به معنای تداوم شتاب روابط خواهد بود و از سوی دیگر عدم دستیابی به توافق ممکن است منجر به تنش‌های «احتیاط‌آمیز» در روابط شود.

منبع: اندیشکده تهران

پایان/